Kimono ve Yukata Nedir?

Merhaba arkadaşlar,

Bugün de Japon günlük hayatı, tarihi ve kültüründe oldukça büyük yere sahip kimonoyu ve animelerde sıklıkla gördüğümüz “yukata”yı anlatmaya çalışacağım, keyifli okumalar 🙂

Kimono Nedir?

Kimono yazın rahat giyilebilmesi amacıyla geniş kollu, tek parça, bol ve T biçiminde bir kıyafettir. Kimono yalnızca bir giyim tarzı değil, aynı zamanda kişinin sosyal sınıfı, kişiliği ve başka şeyler hakkında bilgi vermesinin bir yoludur. Sınıflar arasında kimononun giyiliş tarzı farklılık gösterir. Mesela samuray kadınları genellikle sade giyinmeyi tercih ederken, üst sınıf ve saray kadınları gösterişi giyinmeyi tercih ederdi. Aynı zamanda deseni ve kumaşı konusunda farklılıklar olsa da tek parça olmasından dolayı giyen kişinin vücuduna göre biçim alır. Japon kültüründe kimononun kişinin ruhunu da etkilediğine inanılırdı ve giyene göre biçim alması sayesinde başkasının tarzına özenme ve taklit anlamsız hale getirilmiştir. Kişi, kimonosunu mükemmel kılabilmek için önce kendi özünü ve kişiliğini düzeltmek zorundadır.

Kelimenin etimolojik yani sözcük kökeni “giymek” anlamına gelen “kiru” ve “şey, eşya” anlamına gelen “mono“dur. Yani birebir çevirisinde kimononun kelimesi giyilen şey anlamına gelir. Kimono sıklıkla geta adı verilen tahta sandaletler veya pamuklu ya da deriden yapılmış zori ve tabi adı verilen çoraplarla beraber giyilir. Kimono kat kat giyilen bir sürü parçaya sahiptir ve bir zaman bu 12 kata kadar çıkmıştır.

Kimononun en belirgin özelliklerinden biri, bileklerde neredeyse yarım metreye varacak kadar uzun olan kollarıdır. Erkek ve kadın kimonoları arasındaki fark ise, erkek kimonolarının kollarının genişliğinin, kadınlarınkine göre daha az olması ve gövdeye daha bitişik olmasıdır.

Kimono’nun Tarihi

Kimonoya benzeyen ilk giyim Japonya’da Heian Dönemi yani yaklaşık 9. yüzyılda ortaya çıktı. Asıl olarak Çinliler’in pao adı verilen bir giyim tarzına dayanır. Başlangıçta erkekler hakama adı verilen bizdeki şalvara yakın bir tür pantolon; kadınlarsa iç çamaşırı olarak tek parça halinde ince ipekli bir dokuma olan kosode adı verilen giysi üzerine bakama isimli genişçe bir etek ve onun üzerine de osode adı verilen geniş ve uzun robayı giydiler. Daha sonar hakama olmadan giymek yaygınlaştığı için elbiseyi toplu tutacak yeni bir şey lazım oldu ve obi adlı geniş kuşak da böyle doğdu.

Kamakura Dönemi yani yaklaşık 13. yüzyıldan sonra kimono günlük giyim tarzı haline geldi. Bundan sonra kat kat giyinme modası arttı. Kimonoların renklerinin anlamlarıyla ilgili şeyler yaygınlaştı ve Edo Dönemi yani yaklaşık 17. yüzyılda kimono yapmak özel bir zanaat haline geldi. Özellikle bazı kimonolar tam manasıyla bir sanat eseri gibiydi ve bazen bir evden daha yüksek fiyata sahipti. Belki de biraz da bu nedenden dolayı insanlar kimonolarını atmaz, saklayıp nesilden nesle geçerek kullanmaya devam ederlerdi. Bundan sonra kimono pek fazla değişikliğe uğramadan günümüze dek geldi.

Meiji Dönemi yani yaklaşık 19. yüzyılda ise hükumet insanları batı tarzı giyinmeye teşvik ettiğinden kimono gözden düştü. Ancak o zamanda ve günümüzde de kimono hala özel günler ve festivaller gibi bazı zamanlarda özellikle kadınlar tarafından geleneksel olarak giyilmeye devam edilmektedir. Ayrıca Batı’yla olan ilişkiler sırasında gelen tüccarlarla Avrupa’ya da taşınmış ve oranın modasını da oldukça etkilemiştir. Günümüzdeki sabahlıkların kökeni kısmen kimonoya dayanır.

Kimono Ne Zaman Giyilir?

Yeni yıl kutlamalarında hala geleneksel olarak devam eden tapınak ziyaretleri, bayramlar ve mezuniyet günleri gibi anlamlı ve özel günlerde hala Japonlar’ın büyük çoğunluğu kimono giyer. Evlilik günlerinde damat siyah kimono giyer ve özel sorguçlar takar. Gelin ise bunun için özel olarak üretilmiş, beyaz kumaştan yapılma, kalın kumaşlı ve öze bir saç tokasıyla süslenen shiromoku isimli bir kimono giyer. Ölüm törenlerinde ise siyah kimono giyilir ki, Bleach animesini izleyenlerin bildiği gibi Shinigamiler‘in siyah kimono giymesinin sebebi budur.

Yukata Nedir?

Yukata, animelerde en sık karşılaştığımız kimono türüdür, özellikle romantik ve dram türü animelerde sıklıkla miyabi adı verilen havai fişek festivalleri yer aldığından çok görülür. Kimonoya göre daha basit yapılırlar ve pamuklu kumaşa sahiptirler. Ancak günümüzde festivallerde giyilen yukata daha renkli kumaşlara, evlerde giyilen yukatalar ise daha az renkli kumaşlara sahiptir. Başka bir deyişle yukata, kimononun yaz aylarında giyilen halidir çünkü kimono ağır ve ipek kumaştan yapıldığından daha çok soğuk sonbahar ve kış aylarında giyilir. Yukatanın kelime kökeni “banyo” anlamına gelen “yu” ve ve “iç çamaşırı” anlamına gelen “katabira“dır.

Kimono ve Yukata Arasındaki Farklar

En temel farkın kumaş olduğunu zaten söylediğimiz için tekrar yazmıyorum.

• Kimono yukatanın aksine daha çok kata sahip olduğundan belirgin biçimde görülen 2 yakaya sahiptir. Yukatanın ise tek katlı olduğundan tek yakası vardır.

• Kimono giyerken çorap giymek zorunluyken, yukatada böyle bir zorunluluk yoktur, hatta giyilmemesi daha yaygındır.

• Kimonolar hem erkek hem kadınlar tarafından giyilirken yukatayı daha çok kadınlar giyer.

• Kimono daha benzersiz ve ayrıntılı üretildiğinden yukataya göre çok daha pahalıdır. Aynı tipte 2 kimono bulmak bile zordur.
• Kimonoyu tek başına giymek zor olduğu halde yukata rahatlıkla giyilebilir.

• Kimono, tarak ayna gibi pek çok aksesuara sahipken yukatada böyle şeyler yoktur.